Od 1 stycznia 2025 roku wchodzą nowe przepisy związane z nowelizacją ustawy o rachunkowości. Są one częścią planowanej przez Ministerstwo Finansów reformy systemu rachunkowości w Polsce. Podwaliną dla tej reformy jest postępująca cyfryzacja państwa. Jakie zmiany czekają nas w przyszłości?
Spis treści:
- Ustawa o rachunkowości – konieczność reformy zapowiadana przez MF
- Założenia reformy rachunkowości MF
- Wyzwania związane z wdrażaniem reformy
- Przewidywany wpływ modernizacji rachunkowości na przedsiębiorstwa
- Cyfryzacja rachunkowości w nowelizacji ustawy z grudnia 2024 r.
- Cyfryzacja w rachunkowości – czy jesteśmy na nią gotowi?
Najważniejsze informacje:
- Konieczność reformy rachunkowości wynika z potrzeby dostosowania polskiego prawa do postępu technologicznego, unijnych wymagań oraz nowych modeli biznesowych, w tym wprowadzenia jednolitego europejskiego punktu dostępu do raportów finansowych.
- Wprowadzenie nowych regulacji wymusi na przedsiębiorstwach inwestycje w systemy IT i kompetencje cyfrowe, co początkowo zwiększy koszty, ale w dłuższej perspektywie przyniesie oszczędności, wzrost efektywności operacyjnej i zadowolenia pracowników.
Ustawa o rachunkowości – konieczność reformy zapowiadana przez MF
Ustawa o rachunkowości, uchwalona w 1994 r., przez ostatnie trzy dekady przeszła znaczącą ewolucję – na bieżąco dostosowywano ją do dynamicznych zmian gospodarczych, technologicznych i regulacyjnych. W tym czasie miało miejsce aż 9 wydań tekstów jednolitych oraz ponad 80 nowelizacji, które miały na celu reagowanie na bieżące potrzeby rynku i harmonizację z unijnymi standardami.
Zapowiadana przez Ministerstwo Finansów reforma wynika z potrzeby dostosowania prawodawstwa m.in. do rozwijającej się technologii, nowych typów transakcji, nowych modeli biznesowych oraz przyjmowanych przez UE rozwiązań. Ważnym motorem napędowym zmian w zakresie prawa finansowego jest zapowiedź wprowadzenia jednolitego europejskiego punktu dostępu do raportów finansowych, który ma zintegrować i usprawnić obieg informacji w ramach państw członkowskich UE.
Założenia reformy rachunkowości MF
Reforma ustawy o rachunkowości stanowi nie tylko wyzwanie legislacyjne, ale także strategiczny krok w stronę pełnej cyfryzacji polskiego sektora finansowego.
MF prowadząc projekt modernizacji ustawy o rachunkowości, we współpracy z PwC, przygotował raporty dotyczące analizy obecnej sytuacji prawnej i rekomendacji kierunku zmian w prawie o finansach. Warto zwrócić szczególną uwagę na aspekty takie jak:
- System przepisów o rachunkowości
- Prowadzenie ksiąg rachunkowych
- Inwentaryzacja
Proponowane zmiany: systemu przepisów o rachunkowości
W procesie prowadzonych badań i konsultacji pojawiły się następujące wnioski dotyczące reformy:
- Uporządkowanie struktury przepisów – ustawa ma zawierać jedynie ogólne założenia, na wzór Dyrektywy UE, a szczegółowe przepisy przeniesione zostaną do standardów (Krajowe Standardy Rachunkowości – KSR) w randze rozporządzeń. Standardy sektorowe będą regulować specyficzne zasady rachunkowości w poszczególnych branżach (np. bankowej, ubezpieczeniowej).
- Wyraźne rozróżnienie poziomów szczegółowości – przepisy ustawy, standardów oraz wytycznych będą precyzyjnie podzielone, aby uniknąć nakładania się regulacji i niespójności.
- Obowiązkowe stosowanie KSR – wszystkie jednostki (poza mikro i małymi) mają być zobowiązane do stosowania KSR. Dla małych i mikroprzedsiębiorstw przewidziano uproszczenia.
Proponowane zmiany: prowadzenie ksiąg rachunkowych
Rekomendacje dotyczące ksiąg rachunkowych to przede wszystkim:
- Digitalizacja ksiąg rachunkowych – wprowadzenie obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie cyfrowej jako podstawowego standardu. Dokumentacja w formie papierowej będzie dopuszczalna jedynie jako wyjątek.
- Nowe wytyczne w KSR – szczegółowe wytyczne techniczne i standardy dotyczące cyfrowych ksiąg rachunkowych zostaną wprowadzone w nowych standardach horyzontalnych.
- Architektura systemów księgowych – minimalne wymagania techniczne dla systemów finansowo-księgowych będą określone w standardach lub wytycznych.
Czytaj także: Moduł finansowo-księgowy enova365 – top 6 najbardziej użytecznych funkcji
Proponowane zmiany: inwentaryzacja
W przypadku zagadnienia inwentaryzacji powstały rekomendacje takie jak:
- Ujednolicenie zasad inwentaryzacji – wprowadzenie nowego standardu KSR, który szczegółowo określi metody przeprowadzania inwentaryzacji dla różnych typów aktywów i pasywów.
- Automatyzacja procesów inwentaryzacyjnych – promowanie wykorzystania technologii, takich jak systemy informatyczne, do zarządzania i przeprowadzania inwentaryzacji, szczególnie w magazynach zautomatyzowanych.
- Doprecyzowanie terminów i procedur – określenie precyzyjnych terminów i zasad inwentaryzacji dostosowanych do specyfiki jednostek, w tym dla aktywów niematerialnych czy wartości zapasów.
Wyzwania związane z wdrażaniem reformy
Reforma rachunkowości to projekt o ogromnej skali, który zakłada kompleksową modernizację całego systemu przepisów rachunkowych w Polsce. Jednym z największych wyzwań jest skala projektu. Reforma obejmuje nie tylko gruntowną rewizję ustawy o rachunkowości, ale również przeniesienie szczegółowych regulacji do Krajowych Standardów Rachunkowości, które będą miały rangę rozporządzeń.
Wdrażanie tej reformy zostało zaplanowane jako proces wieloetapowy. W pierwszym etapie skoncentrowano się na kluczowych obszarach, takich jak cyfryzacja ksiąg rachunkowych i inwentaryzacja, aby możliwie szybko dostosować te procesy do realiów współczesnej technologii. Kolejne etapy przewidują bardziej szczegółowe regulacje oraz ich rozbudowanie na podstawie wniosków z pierwszych wdrożeń i konsultacji z interesariuszami.
Kolejnym wyzwaniem jest dostosowanie przepisów do realiów technologicznych. Dotychczasowa ustawa o rachunkowości, opracowana trzy dekady temu, nie uwzględniała powszechnego wykorzystania komputerów w księgowości ani dynamicznego rozwoju technologii. Obecne przepisy są nieadekwatne do rzeczywistości cyfrowej i wymagają przebudowy, aby wspierać pełną cyfryzację, w tym digitalizację dowodów księgowych oraz dokumentacji inwentaryzacyjnej.
Ważnym aspektem jest również zaangażowanie interesariuszy w proces reformy. Ministerstwo Finansów prowadzi konsultacje z organizacjami branżowymi, takimi jak Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, aby uwzględnić ich opinie i uniknąć problemów z implementacją nowych przepisów.
Wdrażanie reformy wiąże się także z koniecznością edukacji i wsparcia dla firm oraz księgowych, którzy będą musieli dostosować swoje praktyki do nowych regulacji.
Przewidywany wpływ modernizacji rachunkowości na przedsiębiorstwa
Ta reforma rachunkowości niesie za sobą dalekosiężne skutki dla przedsiębiorstw. Wprowadzenie nowych standardów i wymogów technologicznych zmieni sposób, w jaki firmy zarządzają swoimi finansami, raportowaniem oraz relacjami z regulatorami.
Nowe regulacje, np. dotyczące formatów raportowania, sprawią, że niezbędna stanie się w przedsiębiorstwach umiejętność obsługi zautomatyzowanych systemów księgowych oraz technologii opartych na sztucznej inteligencji. W związku z tym firmy będą musiały zainwestować w szkolenia dla swoich zespołów, aby sprostać wymaganiom prawnym.
Przedsiębiorstwa będą musiały też dostosować swoje systemy IT do nowych standardów. Choć na początku może to się wiązać z kosztami inwestycji w infrastrukturę i technologie, w dłuższej perspektywie pozwoli na uproszczenie i automatyzację wielu procedur księgowych. Nowe technologie mają potencjał, aby znacząco zredukować czas i zasoby poświęcane na zadania administracyjne. Automatyzacja procesów pozwoli na efektywniejsze zarządzanie danymi finansowymi.
Czytaj także: Udane przykłady cyfryzacji firm z enova365 w roli głównej
Cyfryzacja rachunkowości w nowelizacji ustawy z grudnia 2024 r.
Z zapowiedzi Ministerstwa Finansów wynika, że czeka nas gruntowna przebudowa ustawy o rachunkowości, która w dużej mierze uwzględniać będzie postęp technologiczny i postępującą cyfryzację państwa. Warto jednak zauważyć, że proces modernizacji polskiej rachunkowości już trwa. Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym i niektórych innych ustaw, a więc nowela prawa finansowego, już wprowadza kilka rozwiązań, wymuszających cyfryzację rachunkowości.
Nowelizacja ustawy o rachunkowości zakłada zwiększenie digitalizacji procesów poprzez m.in.:
- Obowiązkowe składanie dokumentów w formie elektronicznej – sprawozdania finansowe oraz inne dokumenty, takie jak raporty zrównoważonego rozwoju, będą musiały być składane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego przez Ministra Sprawiedliwości.
- Atestacja cyfrowa sprawozdań – sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju, oświadczenia i inne dokumenty muszą być sporządzane w postaci elektronicznej i opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub osobistym.
- Rozszerzenie zastosowania systemów teleinformatycznych – dokumenty wymagane przez różne ustawy dotyczące rachunkowości i finansów będą przechowywane w repozytorium dokumentów finansowych, co ułatwi ich dostępność i automatyzację obiegu.
Te zmiany podkreślają kierunek na pełną cyfryzację procesów rachunkowych w Polsce. To przyczyni się do zwiększenia efektywności oraz przejrzystości działań w obszarze księgowości i sprawozdawczości.
Cyfryzacja w rachunkowości – czy jesteśmy na nią gotowi?
Zapowiadana gruntowna reforma ustawy o rachunkowości to prawdziwa rewolucja w prawie finansowym. Przedsiębiorcy będą musieli dostosować swój system przetwarzania danych finansowych i wdrożyć nowoczesne rozwiązania, które już wkrótce staną się standardem.
Prowadzenie rachunkowości firmy zdecydowanie ułatwia odpowiednie oprogramowanie. Sprawdź, jak działa enova365 i jej moduł Finanse i Księgowość. Przetestuj nasze oprogramowanie, pobierając darmowe demo. Umów się na prezentację z naszym doradcą, który pokaże Ci, jak nasz system ERP może usprawnić pracę w Twojej organizacji.
Bibliografia:
- https://www.gov.pl/web/finanse/modernizacja-ustawy-o-rachunkowosci
- https://www.youtube.com/watch?v=dWg6ACgSrns
- https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/strategia-cyfryzacji-panstwa—20-czerwca-br-na-pge-narodowym
