Czy wiesz, jakie obowiązki ciążą na pracodawcy i pracowniku po długiej chorobie? Sprawdź, kiedy trzeba wykonać badania kontrolne i jak ustalana jest zdolność do pracy. Dowiedz się, jakie są konsekwencje braku aktualnego badania lekarskiego.
Spis treści:
- 30 dni zwolnienia a badania kontrolne
- Podstawy prawne przeprowadzania badań kontrolnych po 30 dniach choroby
- Obowiązki pracodawcy wobec pracownika chorującego przez dłuższy czas
- Obowiązki pracownika przy chorobie ponad 30 dni
- Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów
- Procedura skierowania na badania
- Badania kontrolne – jak wyglądają?
- Zmiany w przepisach w kontekście pandemii
Najważniejsze informacje
- Obowiązek przeprowadzania kontrolnych badań lekarskich wynika z Kodeksu pracy.
- Badania kontrolne są konieczne wtedy, gdy pracownik miał więcej niż 30 dni zwolnienia.
- Badania kontrolne są w całości finansowane przez pracodawcę.
- Skierowanie na badania musi być wystawione w co najmniej dwóch egzemplarzach.
- W wyniku badań kontrolnych lekarz może ustalić nowy termin kolejnych, okresowych badań lekarskich.
30 dni zwolnienia a badania kontrolne
Kontrolne badania lekarskie przeprowadza się wtedy, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim dłużej niż 30 dni. Mają one na celu potwierdzenie zdolności do pracy po długiej chorobie. W tym czasie ogólny stan zdrowia pracownika mógł ulec zmianie, czego rezultatem mogą być przeciwwskazania do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Warto pamiętać, że jeśli pracownik miał więcej niż 30 dni L4, a badania kontrolne nie zostały przeprowadzone, jest to naruszenie zasad BHP. Dlatego ważne jest, żeby lekarz medycyny pracy potwierdził zdolność do pracy pracownika po dłuższej nieobecności, wynikającej z choroby.
Podstawy prawne przeprowadzania badań kontrolnych po 30 dniach choroby
Jednym z tematów, którymi muszą zająć się pracodawcy, jest obowiązek przeprowadzenia badań kontrolnych u pracowników, którzy przebywali na zwolnieniu lekarskim dłużej niż 30 dni. Obowiązek przeprowadzenia takich badań wynika wprost z Kodeksu pracy. Stosowne regulacje zawarto w art. 229 § 2 tego aktu prawnego.
Zgodnie z tym przepisem pracownicy podlegają nie tylko okresowym badaniom lekarskim, ale także badaniom kontrolnym. W przypadku niezdolności do pracy, która trwała dłużej niż 30 dni i była spowodowana chorobą, pracownik ma obowiązek poddać się kontrolnym badaniom lekarskim. Mają one na celu ustalenie zdolności takiego pracownika do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Co ważne, urlop macierzyński lub rodzicielski nie są nieobecnościami wynikającymi z choroby. Dlatego powrót do pracy po tych urlopach nie wymaga badań kontrolnych. Może jednak pojawić się pytanie o taką, często spotykaną kwestię – 30 dni zwolnienia lekarskiego a badania kontrolne po urlopie macierzyńskim. Warto wiedzieć, że jeśli bezpośrednio przed urlopem macierzyńskim pracownica korzystała ze zwolnienia lekarskiego dłuższego niż 30 dni, to jej powrót do pracy będzie wymagał badań kontrolnych.
Sprawdź, jak wygląda proces zatrudnienia pracownika zgodnie z prawem.
Obowiązki pracodawcy wobec pracownika chorującego przez dłuższy czas
Jak ustaliliśmy wyżej, w przypadku niezdolności do pracy, trwającej dłużej niż 30 dni pracodawca musi skierować pracownika na badanie kontrolne. Takie badanie ma na celu ustalenie zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku pracy, a jego koszt ponosi pracodawca.
Pracodawca ma wiedzę o tym, kiedy mija 30 dni choroby, a badania kontrolne mogą nie być dostępne z dnia na dzień. Dlatego warto odpowiednio wcześniej skontaktować się z pracownikiem w celu potwierdzenia jego powrotu do pracy. Dzięki temu, można na czas umówić go na kontrolne badania lekarskie.
Jeśli poddanie się badaniu lekarskiemu przez pracownika wymaga przejazdu do innej miejscowości, to pracodawca ma obowiązek pokryć koszty takiej podróży. Zwrot kosztów odbywa się na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych. Wynika to wprost z art. 229 § 3 Kodeksu pracy.
Obowiązki pracownika przy chorobie ponad 30 dni
Przy chorobie trwającej ponad 30 dni wymagane są dodatkowe badania lekarskie. Bez takich badań pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy. Co za tym idzie, taki pracownik traci wówczas prawo do wynagrodzenia.
Co do zasady pracodawca powinien umożliwić pracownikowi przeprowadzenie badań lekarskich w jego godzinach pracy. Za ten czas pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Co więcej, pracodawca może wysłać pracownika na badania lekarskie do innej miejscowości. W takim wypadku pracownik ma obowiązek odbyć podróż do placówki medycyny pracy wskazanej przez pracodawcę. Może przy tym liczyć na zwrot kosztów podróży, co gwarantują mu przepisy Kodeksu pracy.
Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, które stwierdza brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. W sytuacji, gdy pracownik miał więcej niż 30 dni L4, a badania kontrolne nie zostały wykonane, to pracodawca nie powinien dopuścić takiej osoby do pracy. Jeśli to zrobi, to może zostać ukarany grzywną. Kara wynika z naruszenia obowiązujących zasad BHP i może wynieść od 1 000 do 30 000 złotych.
W przypadku pracownika, który uchyla się od obowiązkowych badań lekarskich pracodawca ma bardzo wiele możliwości zdyscyplinowania takiej osoby. Zgodnie z artykułem 108 Kodeksu pracy taki pracodawca ma prawo zastosować:
- nagany,
- upomnienia,
- kary pieniężne.
Jednak to nie wszystkie reperkusje, które mogą spotkać pracownika. Skierowanie na kontrolne badania lekarskie jest poleceniem służbowym. Pracownik, który nie chce wykonać takiego polecenia, naraża się na zarzut świadomego zaniedbania swoich obowiązków służbowych. W konsekwencji może być to powodem do natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika, czyli do zwolnienia dyscyplinarnego.
Zobacz także: Jak analizować dane kadrowo-płacowe?
Procedura skierowania na badania
Wypełniając druk skierowania na badanie lekarskie medycyny pracy trzeba wskazać ich rodzaj. Są tutaj trzy możliwości:
- badania wstępne,
- badania okresowe,
- badania kontrolne.
Pierwszy rodzaj badań dotyczy osób, które są przyjmowane do pracy. Badania okresowe dotyczą osób, którym kończy się ważność poprzednich badań lekarskich. Natomiast jeśli pracownik miał nieprzerwanie 30 dni zwolnienia, badania kontrolne będą niezbędne do dopuszczenia takiego pracownika do pracy.
Skierowanie na badania lekarskie powinno być wypełnione w dwóch egzemplarzach, ale można spotkać się z praktyką wystawiania trzech egzemplarzy. Wszystko dlatego, że przepisy wskazują, że pracownik otrzymuje 2 egzemplarze skierowania, z których jeden jest dla niego, a drugi dla lekarza medycyny pracy. Natomiast pracodawca powinien przechowywać kopię takiego skierowania w aktach osobowych pracownika. Czasami zamiast kopii pracodawca po prostu sporządza trzy egzemplarze i zachowuje dla siebie oryginał.
Skierowanie na badanie medycyny pracy powinno zawierać następujące dane dotyczące pracownika:
- PESEL,
- imię i nazwisko,
- adres zamieszkania.
W przypadku gdy pracownik nie posiada numeru PESEL, trzeba podać rodzaj dokumentu tożsamości wraz z jego numerem i serią.
Skierowanie musi zawierać też określenie stanowiska lub w przypadku, gdy pracownik będzie wykonywał kilka różnych czynności, określenie wszystkich stanowisk pracy. Należy tutaj wymienić podstawowe czynności lub rodzaje pracy wykonywane przez pracownika skierowanego na badania. Ważny jest też czas wykonywania takiej pracy w wymiarze dziennym, miesięcznym lub rocznym.
Takie skierowanie powinno też zawierać informacje o tym, czy na danym stanowisku pracy występują:
- czynniki uciążliwe,
- czynniki niebezpieczne,
- czynniki szkodliwe dla zdrowia,
- inne czynniki wynikające ze sposobu wykonywania pracy.
Badania kontrolne – jak wyglądają?
Standardowa wizyta u lekarza medycyny pracy trwa kilkanaście minut. W tym czasie lekarz przeprowadza wywiad zdrowotny z uwzględnieniem stanowiska pracy. Po takim wywiadzie może wydać orzeczenie lekarskie lub skierować na badania do innych lekarzy specjalistów, takich jak na przykład okulista, laryngolog czy neurolog.
Jeśli lekarz medycyny pracy zdecyduje się na skierowanie pracownika do innych specjalistów, to orzeczenie wyda dopiero po otrzymaniu od nich wyników badań. Orzeczenie lekarskie wydawane jest w 2 egzemplarzach. Jeden z nich jest przeznaczony dla pracownika, a drugi dla pracodawcy, który powinien takie orzeczenie dołączyć do akt osobowych pracownika.
Po zwolnieniu krótszym lub równym 30 dni nie ma potrzeby wykonywania kontrolnych badań lekarskich. W tym wypadku ważna jest ciągłość zwolnienia. Jeśli pracownik miał zwolnienie lekarskie na jedno schorzenie, a zaraz potem kolejne zwolnienie na inną chorobę, to przy przekroczeniu liczby 30 dni zwolnienia niezbędne będą badania kontrolne. Jednak jeśli między zwolnieniami był choćby jeden dzień przerwy, to liczenie okresu 30 dni należy zacząć od początku.
Zmiany w przepisach w kontekście pandemii
Podczas pandemii COVID-19 obowiązywały szczególne przepisy, które przedłużały ważność wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich. Dodatkowo wprowadzono przepis, na mocy którego w sytuacji, gdy brak jest dostępności do lekarza medycyny pracy, który jest uprawniony do przeprowadzania badań kontrolnych, to taki badanie może przeprowadzić inny lekarz. Wydawał on orzeczenie, które miało charakter tymczasowy.
Tymczasowe orzeczenie utraciły swoją moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego. Stan zagrożenia epidemicznego odwołano w Polsce dnia 1 lipca 2023 roku. Oznacza to, że wszystkie tymczasowe orzeczenia lekarskie straciły ważność 28 grudnia 2023 roku. W tym wypadku wiązało się to z obowiązkiem przeprowadzenia nowych badań lekarskich dla tych pracowników, którzy mieli takie orzeczenia.
Czytaj także: Rejestracja czasu pracy – jak to działa w enova365?
Jak usprawnić pilnowanie terminów badań lekarskich?
Jeśli nie chcesz mieć problemów z pilnowaniem terminów badań lekarskich pracowników, to wypróbuj bezpłatne demo programu enova365. Dzięki temu przekonasz się jak moduł Kadry i Płace pomoże Ci w efektywnym zarządzaniu personelem.
Bibliografia
- Kodeks pracy
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników z 30 maja 1996 r.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego z dnia 14 czerwca 2023 r.
- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r. sygn. akt I PK 44/02, OSNP 2004/12/209
