Dyrektywa work-life balance i związana z nią nowelizacja Kodeksu pracy zwiększa liczbę dni urlopowych, przysługujących polskim pracownikom. Ile dni wolnego mogą wykorzystać w ciągu roku? Jak usprawnić składanie wniosków urlopowych, ewidencję należnych urlopów oraz rozliczanie wynagrodzeń? Wyjaśniamy!
Spis treści:
- Co to jest dyrektywa work-life balance?
- Dyrektywa work-life balance zmienia liczbę dni urlopowych w Polsce
- Jak rozliczać urlop pracownika w systemie ERP enova365?
Co to jest dyrektywa work-life balance?
Dyrektywa unijna work-life balance to zestaw działań legislacyjnych mających na celu unowocześnienie istniejących ram prawnych i politycznych Unii Europejskiej w obszarze równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pracowników. Jak sama nazwa wskazuje, dyrektywa work-life balance powstała przede wszystkim po to, żeby wspierać równowagę między życiem zawodowym a prywatnym osób zatrudnionych, w tym rodziców i opiekunów. Jej celem jest także zwiększenie aktywności kobiet na rynku pracy oraz umożliwienie równego podziału urlopu rodzicielskiego wśród mężczyzn i kobiet.
Najważniejsze środki, jakie prowadzą do realizacji tych założeń, przewidziane w dyrektywie obejmują przede wszystkim:
- wprowadzenie urlopu ojcowskiego – zgodnie z dyrektywą ojcowie muszą mieć możliwość wykorzystania co najmniej 10 dni roboczych urlopu ojcowskiego po narodzeniu dziecka; co więcej, muszą one być płatne co najmniej na poziomie wynagrodzenia chorobowego,
- zapewnienie, aby 2 z 4 miesięcy urlopu rodzicielskiego nie mogły być przenoszone między rodzicami, a pracownik mógł otrzymać za nie wynagrodzenie,
- wprowadzenie urlopu opiekuńczego – pracownicy sprawujący opiekę osobistą nad bliską osobą mają być uprawnieni do 5 dni urlopu rocznie,
- rozszerzenie prawa do elastycznej organizacji pracy także na opiekunów i pracujących rodziców dzieci do ósmego roku życia.
Dyrektywa unijna work-life balance, która została przyjęta przez Parlament Europejski w kwietniu 2019 r. , weszła w życie 1 sierpnia 2019 r., a kraje członkowskie Unii Europejskiej zobowiązały się, że wdrożą do swojego prawodawstwa jej założenia.
W Polsce nowelizacja Kodeksu pracy, związana między innymi z koniecznością implementacji dyrektywy weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. Ile dni urlopowych przysługuje pracownikom po wdrożeniu dyrektywy work-life balance?
Dyrektywa work-life balance zmienia liczbę dni urlopowych w Polsce
W jaki sposób dyrektywa work-life balance zmienia liczbę dni urlopowych w Polsce? Odpowiadamy na konkretnych przykładach.
Urlop ojcowski
Art. 182 . § 1. Kodeksu pracy mówi, że „w celu sprawowania opieki nad dzieckiem pracownik – ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni”. Ojciec może wykorzystać taki urlop niekoniecznie zaraz po narodzeniu dziecka. Może to zrobić do ukończenia przez nie 12 miesiąca życia, albo przed upływem 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Co więcej, urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień.
Żeby otrzymać urlop ojcowski, ojciec dziecka musi złożyć do pracodawcy wniosek o jego udzielenie. Może to zrobić w wersji papierowej lub, jeżeli organizacja wykorzystuje program kadrowo-płacowy, który to umożliwia, także w wersji elektronicznej. Taką opcję daje na przykład enova365, która umożliwia zaawansowaną samoobsługę pracowniczą. Pracownik może wtedy po prostu wybrać wniosek o urlop ojcowski z listy wniosków, wypełnić i zatwierdzić, po czym otrzyma go jego przełożony oraz dział HR.
Taki wniosek należy złożyć nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu ojcowskiego, a pracodawca ma obowiązek go uwzględnić.
Czytaj także: Samoobsługa pracownicza – jak działa Pulpit Pracownika w enova365
Urlop rodzicielski
Rodzice dziecka, którzy są pracownikami mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Ile dni urlopowych im przysługuje? Wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi:
- 41 tygodni – gdy urodzi się jedno dziecko,
- 43 tygodnie – gdy urodzi się dwoje lub więcej dzieci.
W wypadku urodzenia dziecka niepełnosprawnego długość takiego urlopu wynosi od 65 (jedno dziecko) do 67 tygodni (dwoje i więcej dzieci).
Wspomniana ilość dni urlopowych przysługuje łącznie obojgu pracownikom – rodzicom dziecka – z zastrzeżeniem, że „każdemu z pracowników – rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymiaru urlopu określonego w § 1 i 2. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników – rodziców dziecka.”
Urlop rodzicielski można wykorzystać jednorazowo lub w częściach, jednak pod warunkiem, że jest ich nie więcej niż 5 i zostaną wykorzystane przed ukończeniem przez dziecko 6 roku życia.
Żeby otrzymać urlop rodzicielski, pracownik musi złożyć wniosek, papierowy lub w wersji elektronicznej, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku należy też dołączyć stosowne dokumenty.
Warto także wiedzieć, że urlop rodzicielski można łączyć z pracą. Mówi o tym art. 182 § 1 Kodeksu pracy. „Pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy”. Taki urlop rodzicielki ulega też wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części.
Urlop opiekuńczy
Znowelizowany Kodeks pracy wyszczególnia także ile dni urlopowych przysługuje osobom opiekującym się członkami rodziny. Art. 173 § 1. Kodeksu pracy mówi, że „Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego urlop opiekuńczy, w wymiarze 5 dni, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych”.
Kodeks pracy precyzuje przy tym, że za członka rodziny uważa się bliską osobę, czyli syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka.
Żeby otrzymać urlop opiekuńczy pracownik, musi złożyć odpowiedni wniosek nie później niż jeden dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Może to zrobić zarówno w wersji papierowej, jak i w postaci elektronicznej, jeżeli firma korzysta z oprogramowania, które umożliwia składanie takich wniosków, takich jak enova365. We wniosku należy wskazać:
- imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych,
- przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia,
- w przypadku członka rodziny – stopień pokrewieństwa z pracownikiem,
- w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny – adres zamieszkania tej osoby.
Jeżeli zastanawiasz się, czy urlop opiekuńczy jest płatny warto wiedzieć, że za urlop opiekuńczy nie przysługuje pracownikowi wynagrodzenie. Okres urlopu opiekuńczego wlicza się natomiast do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej
Nowelizacja Kodeksu pracy z kwietnia 2023 r. wprowadziła do polskiego ustawodawstwa nowe dni wolne – tzw. zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. Mówi o tym art. 148 § 1. Kodeksu pracy „Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika”.
Warto wiedzieć, że za taki czas wolny pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Co więcej, w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym sam decyduje o tym, w jaki sposób zostanie ono wykorzystane.
Wniosek taki wystarczy złożyć najpóźniej w dniu wykorzystania tego zwolnienia.
Elastyczna organizacja pracy dla opiekunów dzieci
Dyrektywa unijna work-life balance nałożyła na państwa członkowskie także obowiązek wdrożenia elastycznej organizacji pracy dla rodziców i opiekunów dzieci do 8 roku życia. Takiego rodzica nie możesz zatrudniać w porze nocnej, ani w godzinach nadliczbowych. Nie możesz też go oddelegować poza miejsce pracy.
Pracodawca musi także uwzględnić wniosek o przejście na pracę zdalną rodzica dziecka to ukończenia przez niego 4 roku życia. Mówi o tym art. 67 § 6. Kodeksu pracy.
„Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, o którym mowa w art. 142 § 1 pkt 2 i 3, pracownicy w ciąży, pracownika wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 4. roku życia, a także pracownika sprawującego opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, o wykonywanie pracy zdalnej, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.”
Jak rozliczać urlop pracownika w systemie ERP?
System ERP enova365 ma budowę modułową, która pozwala, między innymi, na szybkie przetwarzanie wprowadzanych do systemu informacji. Oferuje też samoobsługę pracowniczą, dzięki której pracownicy mogą samodzielnie, w intuicyjny sposób, składać stosowne wnioski urlopowe. Oznacza to w praktyce, że żeby złożyć wniosek o urlop ojcowski, rodzicielski czy opiekuńczy pracownik może po prostu wybrać z listy wniosków potrzebny wniosek, wypełnić go, a następnie zatwierdzić. Wtedy otrzyma go jego przełożony oraz dział HR.
Dzięki takim rozwiązaniom menedżerowie, pracownicy i dział HR mogą z łatwością sprawdzić ile dni urlopowych przysługuje danemu pracownikowi oraz ile zostało wykorzystanych. System automatycznie wylicza także wynagrodzenie przysługujące danemu pracownikowi, po wykorzystaniu przez niego określonej liczby dni urlopu. Odpowiada za to moduł Kadry Płace i HR.
Czytaj także: Rozliczanie wynagrodzeń krok po kroku, czyli jak działa system kadrowo-płacowy w enova365
Jeśli jesteś zainteresowany wykorzystaniem nowoczesnego systemu ERP do usprawnienia obiegu wniosku pracowniczych i rozliczania wynagrodzeń, zapraszamy do kontaktu. Umów się na bezpłatną prezentację, na której przedstawimy Ci zalety naszych rozwiązań dla Twojego biznesu lub jeszcze dziś przetestuj demo naszego systemu.
