Od lipca 2023 roku zmiany w Kodeksie Postępowania Cywilnego radykalnie przekształcają obszar sporów między konsumentami a przedsiębiorcami. Nowe postępowanie konsumenckie stawia na równość stron, dając konsumentom skuteczniejsze narzędzia w egzekwowaniu ich praw. Sprawdź, na czym polega to postępowanie, jakie obowiązki spoczywają na przedsiębiorcach i jakie kary może na nich nałożyć sąd.
Spis treści:
- Postępowanie konsumenckie w KPC − co to oznacza?
- Zmiany w KPC po 1.07.2023 r. − postępowanie konsumenckie
- W jakich sytuacjach stosuje się postępowanie konsumenckie?
- Jakie obowiązki ma przedsiębiorca w postępowaniach z udziałem konsumentów?
- Nowe postępowanie konsumenckie − wnioski
Postępowanie konsumenckie w KPC − co to oznacza?
Postępowanie konsumenckie, wprowadzone nowelizacją Kodeksu Postępowania Cywilnego od 1 lipca 2023 roku, stanowi istotny element ochrony praw konsumentów w sporach z przedsiębiorcami. Nowe przepisy mają na celu zrównanie szans procesowych stron oraz zapewnienie skutecznej ochrony interesów konsumentów. Ci ostatni często znajdują się w niekorzystnej pozycji wobec przedsiębiorców.
Oto kilka charakterystycznych elementów postępowania konsumenckiego na gruncie nowelizacji KPC.
Definicja sprawy konsumenckiej
Zgodnie z nowymi przepisami, postępowanie konsumenckie obejmuje sprawy, w których konsument występuje z roszczeniem przeciwko przedsiębiorcy lub odwrotnie. Kluczowy element to identyfikacja sprawy jako „konsumenckiej”, co obejmuje różnorodne zagadnienia związane z umowami, świadczeniem usług, czy też ochroną własności intelektualnej.
Odrębność postępowania
Nowe przepisy nakładają na sądy obowiązek stosowania odrębnego postępowania konsumenckiego, bez względu na wolę stron procesu. To oznacza, że nawet jeśli strony preferują inne formy postępowania, sąd musi zastosować procedurę konsumencką.
Właściwość sądu
Jednym z kluczowych elementów zmian jest możliwość wytoczenia powództwa przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania konsumenta. To ułatwienie ma na celu zminimalizowanie barier dla konsumentów i ograniczenie dla nich kosztów związanych z podróżami na odległe obszary kraju. Warto jednak zaznaczyć, że prawo to nie obejmuje spraw, gdzie sąd ma wyłączną właściwość, na przykład w przypadku pozwów dotyczących praw rzeczowych do nieruchomości.
Obowiązki przedsiębiorcy
Nowe przepisy nakładają na przedsiębiorcę szereg obowiązków, m.in. dotyczących powoływania twierdzeń i dowodów. Brak zorganizowania odpowiedniego materiału dowodowego może prowadzić do sankcji, takich jak pominięcie spóźnionych twierdzeń czy dowodów. Więcej na ten temat, możesz przeczytać w akapicie trzecim.
Sankcje dla przedsiębiorcy
W przypadku niewywiązania się przedsiębiorcy z nowych obowiązków, sąd ma prawo obciążyć go kosztami procesu w całości lub części, niezależnie od wyniku sprawy. Sankcje te mają na celu promowanie polubownego rozwiązania sporu oraz eliminację nieuczciwych praktyk ze strony przedsiębiorców.
Sprawdź także, jak wygląda obsługa reklamacji z enova365.
Zmiany w KPC po 1.07.2023 r. − postępowanie konsumenckie
W sporach pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, zazwyczaj to przedsiębiorca czerpie korzyści już na wstępie. Wynika to m.in. z większego budżetu, profesjonalnej pomocy prawnej oraz doświadczenia. Nowe przepisy, wprowadzone do Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC) od 1 lipca 2023 roku, mają na celu zwiększenie ochrony praw konsumentów poprzez ustanowienie nowego sposobu rozwiązywania sporów (postępowania odrębnego).
Przepisy te stosuje się w sytuacjach, w których konsument występuje z roszczeniem przeciwko przedsiębiorcy, jak i również odwrotnie.
Istotną zmianą jest kwestia właściwości sądu w tego typu sprawach. Zgodnie z nowymi przepisami, konsument ma możliwość wytoczenia powództwa przed sądem właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Choć jest to dla konsumentów korzystne, dla przedsiębiorców może oznaczać zwiększone koszty, związane z koniecznością podróżowania nawet na drugi koniec Polski.
Wprowadzone zmiany dotyczą również obowiązków przedsiębiorców związanych z powoływaniem twierdzeń i dowodów. W przypadku, gdy przedsiębiorca nie jest reprezentowany przez adwokata czy radcę prawnego, sąd może pouczyć go o nowym obowiązku równocześnie z wniesieniem pozwu lub dostarczeniem odpisu pozwu. Sąd może również nakazać przedsiębiorcy w wyznaczonym terminie powołanie wszystkich twierdzeń i dowodów dotyczących sprawy. To może prowadzić do większego ryzyka niesprzyjającego rozstrzygnięcia.
Największą zmianą z perspektywy przedsiębiorców są nowe sankcje za niedopełnienie obowiązków. Od lipca 2023 r., w przypadku postępowań z udziałem konsumentów, sąd może obciążyć przedsiębiorcę kosztami procesu w całości lub części, niezależnie od wyniku sprawy. W sytuacjach skrajnych, te koszty mogą zostać nawet podwyższone dwukrotnie. Taka kara może być nałożona, gdy przedsiębiorca nie podejmuje próby rozwiązania sporu polubownie, unika udziału w takim rozwiązaniu lub uczestniczy w nim w złej wierze.
Warto również zaznaczyć, że nawet zaprzestanie działalności przez przedsiębiorcę nie zwalnia go od odpowiedzialności, a nowe przepisy nadal mają zastosowanie. Jeżeli więc konsument rozpocznie proces, przedsiębiorca powinien oszacować, czy opłaca mu się brać udział w sporze sądowym, czy może spróbować rozwiązać konflikt ugodowo.
Sprawdź także: Zmiany w ZUS 2023: jak minimalne wynagrodzenie wpływa na składki?
W jakich sytuacjach stosuje się postępowanie konsumenckie?
Sytuacje, w których stosuje się nowy typ postępowania odrębnego, mogą klasyfikuje się na jeden z dwóch sposobów. Pierwsze kluczowe kryterium to ograniczony zakres stron, dla których wprowadzone przepisy będą miały zastosowanie. Ogólnie rzecz biorąc, przepisy art. 45814–45816 k.p.c. będą stosowane w sprawach dotyczących roszczeń:
- konsumenta przeciwko przedsiębiorcy,
- przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, o ile konsument jest stroną postępowania.
Obejmując jednak ten zakres, trzeba również uwzględnić dwie dodatkowe grupy uczestników, do których stosować się będą reguły tego postępowania. Są to:
- były przedsiębiorca uczestniczący w postępowaniu, który zakończył prowadzenie działalności gospodarczej,
- przedsiębiorca będący osobą fizyczną, dokonujący transakcji niezwiązanej bezpośrednio z własną działalnością gospodarczą lub zawodową.
Czytaj także: Co to jest majątek przedsiębiorstwa – czyli wszystko o Księdze Inwentarzowej
Jakie obowiązki ma przedsiębiorca w postępowaniach z udziałem konsumentów?
W przypadku sporu między przedsiębiorcą a konsumentem obowiązują pewne surowe zasady dotyczące tego, jak przedsiębiorca musi zarządzać dowodami. Jeśli przedsiębiorca jest stroną wnioskującą o coś, musi od razu wskazać wszystkie argumenty i dowody w swoim piśmie. Jeśli jest pozwanym, również musi podać wszystkie swoje argumenty i odpowiedzieć na zarzuty w pozwie.
Jeżeli przedsiębiorca reprezentuje się sam, bez pomocy prawnika, sąd musi mu przekazać specjalne pouczenie. To pouczenie zawiera wezwanie do przedstawienia wszystkich argumentów i dowodów w określonym czasie, zazwyczaj nie krótszym niż dwa tygodnie. Jeśli przedsiębiorca nie dostosuje się do tego wezwania, mogą być nałożone na niego pewne kary procesowe.
W sytuacji, gdy przedsiębiorca przekroczył zasady dotyczące dowodów, te argumenty i dowody mogą zostać zignorowane. Chyba że przedsiębiorca może udowodnić, że nie było możliwe ich wcześniejsze przedstawienie, albo że potrzeba ich pojawiła się później. W takim przypadku przedsiębiorca musi podać te argumenty i dowody w ciągu 2 tygodni od chwili, gdy stało się to możliwe.
Warto zauważyć, że te zasady dotyczą tylko przedsiębiorców, a nie konsumentów. Konsument nadal podlega ogólnym regułom dotyczącym postępowania dowodowego.
Dodatkowo nowe przepisy wprowadzają zmiany w tym, jak przedsiębiorcy są pouczani o konsekwencjach swoich działań w trakcie procesu. Przewodniczący składu orzekającego ma obowiązek poinformować przedsiębiorcę o jego obowiązkach dowodowych i o tym, co może się stać, jeśli pominie pewne dowody. To pouczenie przekazuje się przedsiębiorcy po złożeniu pozwu.
Jeśli chodzi o koszty procesu, przedsiębiorca może być zobowiązany do ich pokrycia. Zwłaszcza jeśli unikał rozwiązania sporu, nie brał udziału w dobrej wierze lub przyczynił się do niepotrzebnego wytoczenia sprawy. Sąd może określić, ile przedsiębiorca musi zapłacić, ale nie więcej niż dwukrotność kosztów.
Nowe postępowanie konsumenckie − wnioski
Postępowanie konsumenckie, wprowadzone nowymi przepisami w KPC, jest istotnym narzędziem w zapewnianiu równości stron i skutecznej ochronie praw konsumentów. Nowelizacja dąży do wyeliminowania niekorzystnych praktyk oraz umożliwienia konsumentom skuteczne egzekwowanie swoich praw w sposób dostępny i efektywny. Wartość tych zmian polega na zwiększeniu transparentności procesu sądowego i podniesieniu poziomu ochrony praw konsumentów w relacjach z przedsiębiorcami.
Jedno jest pewne: warto unikać sporów z konsumentami. Jednym z rozwiązań, które może Ci w tym pomóc, będzie wprowadzenie systemu do zarządzania reklamacjami. Sprawdź moduł sprzedaż i CRM enova365. Umów się na prezentację systemu lub pobierz bezpłatne demo, żeby sprawdzić, jak enova365 pomoże Ci zarządzaniu swoim biznesem.
