Majątek trwały w firmie wymaga zastosowania odpisów amortyzacyjnych. Taki obowiązek nakładają przepisy podatkowe. Amortyzacji majątku trwałego można dokonać na kilka sposobów. Sprawdź, czy znasz wszystkie.
Spis treści:
- Co to jest amortyzacja majątku trwałego?
- Metody kalkulacji amortyzacji
- Wyzwania w kalkulacji amortyzacji
- Rola systemów ERP w zarządzaniu amortyzacją
- Podsumowanie
Najważniejsze informacje:
- Majątek trwały to rzeczy, których używa się dłużej niż rok.
- Amortyzację jednorazową stosuje się tylko w okolicznościach dopuszczonych przez prawo.
- Trzy główne metody kalkulacji amortyzacji to amortyzacja liniowa, degresywna i naturalna.
- Przy amortyzacji trzeba ustalić wartość początkową i rezydualną środka trwałego.
- W prawidłowym obliczaniu odpisów amortyzacyjnych pomoże Ci enova365.
Co to jest amortyzacja majątku trwałego?
Środki trwałe to składniki majątku firmy, które co do zasady nie mogą być jednorazowo ujmowane w kosztach uzyskania przychodu. W odniesieniu do środków trwałych należy stosować odpisy amortyzacyjne. W efekcie takie środki ujmuje się w kosztach stopniowo, w miarę ich zużywania się.
Definicję środka trwałego można znaleźć w ustawie o rachunkowości. Zgodnie z art. 3 pkt 15, żeby daną rzecz można zakwalifikować jako środek trwały, musi być kompletna, zdatna do użytku oraz przeznaczona na potrzeby danej jednostki. Dodatkowo przewidywany okres użyteczności ekonomicznej takiej rzeczy musi wynosić więcej niż rok.
W ustawie o PIT i CIT nie ma podanej wprost definicji środka trwałego. Ale znajdują się tu zapisy, które wskazują, jakie warunki trzeba spełnić, żeby wybrane składniki majątku firmy zakwalifikować jako środki trwałe. Mówi o tym art. 22a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 16a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
5 warunków, jakie powinien spełniać środek trwały
Zgodnie z tymi przepisami składnik majątku powinien być uznany za środek trwały jeśli spełnia łącznie 5 warunków:
- jest własnością lub współwłasnością przedsiębiorstwa,
- jego przewidywany okres użytkowania wynosi dłużej niż rok,
- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- jest wykorzystywany na potrzeby związane z prowadzoną działalnością,
- jest nabyty lub wytworzony we własnym zakresie przez przedsiębiorstwo.
Dopuszczalne jest też oddanie takiego składnika majątku w najem, dzierżawę lub leasing osobie trzeciej. W tym przypadku to najemca, dzierżawca lub leasingobiorca użytkuje taką rzecz na własne potrzeby. Jednak taki składnik majątku przedsiębiorstwa traktuje się na równi z innymi środkami trwałymi, wykorzystywanymi na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Ustalenie, czy dana rzecz to majątek trwały jest istotne z punktu widzenia prawa podatkowego. Jeśli wartość początkowa środka trwałego jest wyższa niż 10.000 złotych, to trzeba dokonywać odpisów amortyzacyjnych. Oznacza to, że takie rzeczy będą ujmowane w kosztach stopniowo, w miarę, jak będzie postępować ich zużycie. Wyjątkiem jest amortyzacja jednorazowa, ale przepisy wyraźnie określają to, kiedy ją stosować, bo jest ona podatkowo korzystna dla przedsiębiorców.
Jednorazowe ujęcie w kosztach wydatku poniesionego na zakup środka trwałego nie odzwierciedla charakteru takiego składnika majątku. Będzie on przynosił firmie korzyści ekonomiczne przez cały okres swojej przydatności do użycia. W związku z tym do kosztów powinno się ujmować niecałą jego wartość, lecz jedynie odpisy amortyzacyjne. Takie odpisy można dokonywać na kilka sposobów stosując wybraną metodę amortyzacji.
Metody kalkulacji amortyzacji
Wybór metody kalkulacji amortyzacji jest sprawą dość istotną. Jest tak z tego względu, że raz wybraną metodę amortyzacji środka trwałego trzeba stosować aż do jego pełnego zamortyzowania. Oznacza to, że w trakcie tego procesu nie można zmienić sposobu amortyzacji danego środka trwałego. Wyjątkiem jest metoda degresywna, którą po określonym czasie można zamienić na metodę liniową.
Występują 4 metody amortyzacji:
- amortyzacja jednorazowa,
- amortyzacja metodą liniową,
- amortyzacja metodą degresywną,
- amortyzacja metodą naturalną (według jednostek produkcji).
Amortyzacja jednorazowa
Jednorazową amortyzację dopuszcza się w stosunku do środków trwałych, których wartość nie przekracza 10.000 zł. Dodatkowo, jeśli podatnik zakupił fabrycznie nowy środek trwały, który został sklasyfikowany w grupach od 3 do 6 lub w grupie 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT), to do wysokości 100.000 zł również może zastosować amortyzację jednorazową. Będzie tak również w przypadku zakupu co najmniej dwóch środków trwałych pod warunkiem, że łączna ich wartość przekroczy 10.000 zł, a pojedynczy środek trwały nie będzie wart mniej niż 3.500 zł.
Czytaj także: Klasyfikacja Środków Trwałych – na czym polega?
Jeśli wartość nowego środka trwałego jest wyższa niż 100.000 zł to od nadwyżki ponad tę kwotę podatnik musi stosować odpisy amortyzacyjne według wybranej metody kalkulacji amortyzacji. Taka amortyzacja nie stanowi pomocy de minimis w przeciwieństwie do ułatwień dostępnych dla podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą i małych podatników.
Amortyzacja metodą liniową
Głównym założeniem przy amortyzacji liniowej jest równomierne zużycie środka trwałego przez cały okres jego użytkowania. Dzięki temu wszystkie odpisy amortyzacyjne są tej samej wysokości. Ułatwia to obliczenia, ale wydłuża proces ujęcia środka trwałego w kosztach.
Amortyzacja metodą degresywną
Alternatywą jest metoda degresywna, jednak nie można stosować jej do wszystkich środków trwałych. Przepisy ograniczają jej stosowanie do środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu z wyłączeniem samochodów osobowych.
Zasadą tej metody jest założenie, że środek trwały zużywa się szybciej na początku jego używania w firmie. Dzięki tej metodzie szybciej zostanie zamortyzowany majątek trwały. Co to oznacza dla przedsiębiorstwa? Krótszy czas amortyzacji może być korzystny pod względem podatkowym, jednak zastosowanie tej metody wymaga większej liczby obliczeń w porównaniu z metodą liniową.
Amortyzacja metodą naturalną
Ostatnią opcją jest amortyzacja metodą naturalną, nazywana też metodą według jednostek produkcji. Ta metoda najbardziej odzwierciedla stopniowe zużywanie się danego środka trwałego. Do ustalenia stawki takiej amortyzacji niezbędne są 3 kroki:
- Określenie potencjału użytkowego środka trwałego.
- Ustalenie stawki jednostkowej amortyzacji przypadającej na czas pracy lub wyprodukowane jednostki towarów.
- Obliczenie amortyzacji w danym okresie.
Potencjał użytkowy ustala się jako czas pracy danego urządzenia lub ilość jednostek produkcji. Obliczenie amortyzacji polega na przemnożeniu stawki amortyzacji przez faktyczne wykorzystanie takiego środka trwałego w rozliczanym okresie.
Wyzwania w kalkulacji amortyzacji
Na początku trzeba wycenić majątek trwały. Co to oznacza dla przedsiębiorcy? Do ustalenia wartości początkowej trzeba przyjąć nie tylko cenę samego środka trwałego, ale również inne wydatki związane z jego zakupem, które zostały poniesione do dnia przyjęcia go do używania. Najczęściej spotykanymi wydatkami, które trzeba doliczyć do wartości środka trwałego, są:
- ubezpieczenie w drodze,
- koszty transportu,
- opłaty skarbowe,
- koszty montażu,
- akcyza,
- cło.
Konieczne jest też ustalenie wartości rezydualnej. Jest to przewidywana wartość środka trwałego, za jaką firma będzie mogła sprzedać taki środek lub jego pozostałości po zakończeniu okresu jego użytkowania. Amortyzacji będzie podlegać wartość początkowa takiego środka pomniejszona o wartość rezydualną.
Problemem może być prawidłowe ustalenie okresu użytkowania danego środka trwałego. Od przyjętej długości będzie zależeć wartość rezydualna, co bezpośrednio wpłynie na wysokość odpisów amortyzacyjnych.
Innym wyzwaniem jest zwiększenie wartości środka trwałego w okresie jego eksploatacji. Tak sytuacja występuje wtedy, gdy środek trwały został poddany rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji. Będzie tak też w przypadku przebudowy lub rozbudowy danego środka trwałego. Jednak w obu przypadkach trzeba jeszcze spełnić drugi warunek polegający na wzroście wartości użytkowej danego środka trwałego w stosunku do wartości ustalonej na dzień przyjęcia go do używania.
Czytaj także: Ulepszenie środka trwałego – jak je księgować?
Rola systemów ERP w zarządzaniu amortyzacją
Odpisy amortyzacyjne można dokonywać w wybranych przez przedsiębiorcę okresach. Są tu 3 możliwości:
- odpisy miesięczne,
- odpisy kwartalne,
- odpisy roczne.
Im częściej dokonujesz odpisów amortyzacyjnych, tym szybciej dany składnik majątku trafi do firmowych kosztów. Ma to znacznie przy obliczaniu należnych podatków. Częstotliwość dokonywania odpisów można zmienić jedynie na początku roku podatkowego.
Duże znaczenie ma także wybrana metoda kalkulacji amortyzacji. Dlatego przed podjęciem ostatecznej decyzji warto porównać wpływ poszczególnych metod amortyzacji na wyniki finansowe firmy.
W tym wypadku warto użyć systemu ERP enova365, który obsługuje wszystkie metody amortyzacji. Można w nim określić parametry zarówno dla amortyzacji bilansowej, jak i dla amortyzacji podatkowej. Co więcej, istnieje możliwość wskazania innej metody stosowanej dla celów podatkowych oraz bilansowych.
System enova365 uwzględnia też takie parametry, jak okres rozpoczęcia amortyzacji oraz współczynnik 1,00 lub 2,00 w zależności od przyjętej metody amortyzacji, a także wartości i odpisy dotyczące poszczególnych środków trwałych.
Podsumowanie
Wybór konkretnej metody amortyzacji majątku trwałego będzie miał wpływ na wyniki finansowe i obciążenia fiskalne przedsiębiorstwa. Obliczenie prawidłowych stawek amortyzacji będzie prostsze jeśli skorzystasz z programu enova365. Dzięki temu łatwiej będzie podjąć decyzję, która przełoży się na wymierne korzyści finansowe dla Twojego przedsiębiorstwa.
Bibliografia:
- Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych,
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- https://www.gov.pl/web/finanse/krajowe-standardy-rachunkowosci,
- Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości.
