Unijna dyrektywa Omnibus obowiązuje od 1 stycznia 2023 roku. Dotyczy zarówno branży e-commerce, jak i tradycyjnego handlu. Nakłada na sprzedawców nowe obowiązki. Dowiedz się, czego wymaga prawo i jak uniknąć kar przewidzianych w przepisach.
Spis treści
- Dyrektywa Omnibus – na czym polega?
- Dyrektywa Omnibus 2023 – zmiany
- Dyrektywa Omnibus – najważniejsze założenia
- Dyrektywa Omnibus – co, jeśli nie dostosujesz się do ustawy Omnibus?
- Dyrektywa Omnibus – co trzeba zapamiętać?
Dyrektywa Omnibus – na czym polega?
Ustawa Omnibus ma za zadanie chronić prawa konsumentów na rynku europejskim. Nowe przepisy utrudniają sprzedawcom stosowanie nieuczciwych praktyk, które mogą mieć wpływ na wybory konsumentów. Najważniejsze obowiązki, jakie nakłada na sprzedawców to:
- podawanie najniższej ceny z ostatnich 30 dni,
- informowanie o dokładnych danych sprzedawcy,
- konieczność weryfikacji opinii,
- informowanie o algorytmach optymalizujących ceny.
Dyrektywa Omnibus to odpowiedź na fikcyjne obniżki, które stały się częścią takich wydarzeń jak np. Black Friday. Pewna grupa sprzedawców tuż przed takim wydarzeniem sztucznie podnosiła ceny, żeby później z dużym rozgłosem móc je obniżyć. Odwracało to uwagę kupujących od handlowców, którzy nie stosowali takich zabiegów.
Kres takim zachowaniom położyła dyrektywa Omnibus. Kiedy zaczęła obowiązywać, takie praktyki straciły swoją moc. Od tej pory każdy sprzedawca ma obowiązek ujawnić najniższą cenę z ostatnich 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Dzięki temu kupujący może łatwo zorientować się, czy przypadkiem cena po obniżce nie jest wyższa niż regularna cena w okresie 30 dni poprzedzających promocję.
Innymi słowy, dyrektywa ułatwia dostęp do najważniejszych informacji na temat oferty i sprzedawcy.
Dyrektywa Omnibus 2023 – zmiany
Przed wdrożeniem dyrektywy przedsiębiorcy nie odpowiadali za opinie zamieszczone przez użytkowników i zdarzało się, że niektóre podmioty kupowały fikcyjne opinie o swoich produktach czy usługach. Takie działania zaburzały uczciwą konkurencję. Wprowadzały też w błąd konsumentów, którzy mogli być przekonani, że czytają opinie realnych klientów.
Nowe zasady zamieszczania komentarzy o produktach lub usługach
Dyrektywa Omnibus 2023 zmieniła całkowicie zasady zamieszczania komentarzy. Od stycznia 2023 roku obowiązuje rozszerzona czarna lista nieuczciwych praktyk rynkowych. Od tej pory przedsiębiorcy muszą zwracać szczególną uwagę na opinie konsumentów zamieszczone na stronie internetowej danego sprzedawcy.
Zakazane jest publikowanie na stronie internetowej firmy lub sklepu opinii o produktach, które rzekomo pochodzą od nabywców danego towaru czy usługi, a nie zostały zweryfikowane przez sprzedawcę. W praktyce każdy przedsiębiorca ma więc obowiązek podjęcia uzasadnionych i proporcjonalnych kroków, zmierzających do ustalenia, czy dana opinia rzeczywiście pochodzi od nabywcy towaru lub usługi.
Takie przepisy wymierzone są przeciwko firmom, które twierdzą, że zapewniają rzetelne źródło zamieszczonych opinii, a jednocześnie nie dokonują żadnej weryfikacji takich wpisów. Karalne jest również zlecanie zamieszczania nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumenckich innym osobom lub podmiotom. Dotyczy to również samodzielnego zniekształcania opinii lub rekomendacji, a także zlecanie takich działań osobom i podmiotom trzecim.
Zakaz kupowania polubień dla firmowych fanpage’ów
To niejedyne nowości, które wprowadziła dyrektywa Omnibus. Zmiany dotyczą również polubień w mediach społecznościowych. Kupowanie polubień dla firmowych fanpage’ów jest zabronione. Nie wolno też manipulować treściami opinii czy też sposobem ich prezentowania. Zakazane jest edytowanie, usuwanie czy ukrywanie negatywnych opinii oraz zniechęcanie do publikowania opinii przez autorów.
Jak się dostosować do zmian?
Jak przedsiębiorcy mogą dostosować się do zmian w prawie, jakie niesie za sobą dyrektywa Omnibus? Zmiany wymaga podejście do weryfikacji opinii zamieszczanych przez klientów. W tym celu przedsiębiorcy mogą stosować różne rozwiązania techniczne, aby wykazać, że dołożyli należytych starań przy ocenie, czy taka opinia rzeczywiście pochodzi od osoby, która kupiła dany towar lub usługę. Nie ma przy tym przeszkód do zachęcania klientów do wystawienia opinii, na przykład przez wysłanie spersonalizowanego linku.
Czasem firmy mogą być w posiadaniu informacji czy dana osoba dokonała zakupu. Jest tak na przykład wtedy, gdy opinię wystawia zalogowany użytkownik. Przedsiębiorca, mając dostęp do historii jego zakupów, może łatwo zweryfikować, czy taka osoba jest nabywcą ocenianych towarów i usług. Do zarządzania zamówieniami warto w tym przypadku wykorzystać program do obsługi sklepu internetowego – ERP dla e-commerce. Jest to nowoczesne, a zarazem zgodne z przepisami narzędzie, które zapewnia wsparcie przy obsłudze procesów biznesowych w branży e-commerce.
W wypadku gdy firma nie posiada danych potwierdzających faktyczny zakup towaru lub usługi przez autora opinii, to powinna zwrócić się do takiej osoby o takie informacje.
Czytaj także: Integracja programu BaseLinker i enova365 – jak to działa?
Dyrektywa Omnibus – najważniejsze założenia
Dyrektywa Omnibus ma na celu udoskonalenie niektórych instrumentów służących ochronie interesów konsumenta. Nowe przepisy są szczególnie ważne w kontekście dynamicznej cyfryzacji gospodarki, w tym handlu e-commerce. Jednak swoje zastosowanie znajdzie również przy sprzedaży stacjonarnej w kontekście promocyjnych informacji o obniżonej cenie.
Zgodnie z art. 4 pkt. 2 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług “w każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki”. To jest jedna z najczęściej wymienianych zmian w odniesieniu do dyrektywy Omnibus.
Ceny towarów, które trafiły do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni, siłą rzeczy nie mogą być przyrównywane do najniższej ceny z poprzednich 30 dni. W takim przypadku jeśli sprzedawca chce zrobić przecenę danego towaru lub usługi, to ustawa nakazuje umieszczenie informacji o najniższej cenie od dnia wprowadzenia takiego towaru lub usługi do sprzedaży aż do dnia wprowadzenia obniżki.
Czytaj także: Jak obniżyć koszty magazynowania? Fulfilment – co to jest?
Wyjątkiem są też towary, które mają krótki termin przydatności lub ulegają szybkiemu zepsuciu. W tym wypadku obok obniżonej ceny należy umieścić informację o cenie sprzed dokonania obniżki. Takie same zasady obowiązują też przy reklamie produktów i usług, w której jest podawana ich cena.
Według wytycznych unijnych jedynie produkty, które można zdefiniować jako towary, czyli rzeczy ruchome, podlegały obostrzeniom zawartym w dyrektywie Omnibus. Ceny usług cyfrowych, czy też treści cyfrowych nie podlegały tym przepisom na poziomie unijnym. Jednak każdy z krajów przy implementacji tych przepisów mógł wprowadzić przepisy krajowe, które byłyby korzystniejsze dla konsumentów. Takie prawo przyjęto w Polsce, rozszerzając obowiązki wynikające z przepisów unijnych również na usługi, w tym usługi cyfrowe.
Dyrektywa Omnibus – co jeśli nie dostosujesz się do ustawy Omnibus?
Dyrektywa unijna zawiera nie tylko nakazy. Przedsiębiorcom, którzy nie dostosują się do jej zapisów, grożą też kary finansowe. A te są niemałe. Cennik kar otwiera kara grzywny przewidziana przez Kodeks wykroczeń. Niedopełnienie obowiązku informacyjnego może być potraktowane jako wykroczenie, które zgodnie z art. 139b Kodeksu wykroczeń zagrożone jest karą grzywny w wysokości do 5.000 zł.
Kolejną karę może nałożyć Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej. Taka kara może mieć wysokość do 20.000 zł, ale recydywiści będą karani bardziej dotkliwie. Jeśli przedsiębiorca w okresie 12 miesięcy liczonych od daty pierwszego naruszenia obowiązków informacyjnych, nie wykona swoich obowiązków co najmniej trzykrotnie, to kara za pojedyncze uchybienia może wzrosnąć aż do 40.000 zł.
Wyżej wymienione sankcje wprowadza bezpośrednio ustawa Omnibus. Dyrektywa to nie jedyne miejsce, w którym przewidziano kary dla nieuczciwych przedsiębiorców. W przypadku gdy dana firma nie wypełnia obowiązku informacyjnego związanego z obniżkami cen, to prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może uznać taką praktykę za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Za brak udzielania rzetelnej, pełnej i prawdziwej informacji, przedsiębiorcom może grozić kara w wysokości do 10% obrotu, jaki osiągnęła dana firma w roku obrotowym, który poprzedzał rok nałożenia kary.
Oprócz tego prezes UOKiK za takie naruszenie może ukarać też osoby zarządzające. Taka kara może wynosić nawet 2.000.000 zł i w wypadku spółek kapitałowych może być nałożona na bezpośrednio na członków zarządu.
Dyrektywa Omnibus – co trzeba zapamiętać?
- Przepisy związane z dyrektywą Omnibus zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2023 roku.
- Ich zadaniem jest lepsza ochrona praw konsumentów.
- Nowe obowiązki to m.in. konieczność weryfikacji opinii klientów.
- Firmy muszą podawać najniższą cenę z ostatnich 30 dni.
- Kary za niedostosowanie się do nowego prawa mogą wynieść do 10% rocznych obrotów.
Przedsiębiorcy nie powinni obawiać się zmian, jakie niesie dyrektywa Omnibus. Kiedy w swojej pracy będą korzystać z takich narzędzi, jak moduł Handel w systemie enova365, to żadna zmiana prawa nie będzie im straszna. Ewidencja zamówień, jaką zapewnia ten moduł, pozwoli na sprawdzenie, czy dana opinia pochodzi od rzeczywistego nabywcy. Pozwoli to uniknąć kar, jakie mogą grozić nierzetelnym sprzedawcom.
