Współczynnik VAT – zmiany w obszarze korekty rocznej

Przedsiębiorca prowadzący sprzedaż zwolnioną z VAT i opodatkowaną musi ustalić współczynnik VAT. Daje on prawo do częściowego odliczenia VAT od niektórych zakupów. Sprawdź, co mówią przepisy i jak zgodnie z prawem dokonać rocznej korekty VAT.

Spis treści:

• Czym jest współczynnik i prewspółczynnik VAT?
• Ustalanie proporcji VAT w trakcie roku
• Odliczenie częściowe (proporcjonalne) VAT
• Zmiany w przepisach dotyczące współczynnika VAT

Najważniejsze informacje:

• Przy sprzedaży mieszanej firma musi dokładnie ustalić, od jakich faktur zakupu ma prawo odliczać VAT.

• Przy braku możliwości przyporządkowania wydatku do danego rodzaju sprzedaży przy odliczeniu VAT trzeba zastosować proporcję.

• Dane historyczne wpływają na współczynnik, a prewspółczynnik vat wyliczany jest na zdarzenia przyszłe.

• Wskaźnik proporcji VAT jest obliczany na podstawie danych z poprzedniego roku podatkowego.

• Gdy brakuje danych historycznych, to wskaźnik można obliczyć na podstawie danych szacunkowych.

• Użycie wskaźnika wyliczonego na podstawie danych szacunkowych trzeba zgłosić do naczelnika urzędu skarbowego.

• Pakiet SLIM VAT 3 wprowadził zmiany w korekcie rocznej w przypadku wskaźnika VAT wynoszącego powyżej 98%.

Czym jest współczynnik i prewspółczynnik VAT?

Zgodnie z ustawą o VAT przedsiębiorca ma prawo do odliczenia podatku od towarów i usług w odniesieniu do zakupów, które będą służyły działalności opodatkowanej. Jednocześnie nie ma przeciwwskazań do tego, żeby dana firma prowadziła zarówno sprzedaż opodatkowaną VAT, jak i sprzedaż zwolnioną z VAT. Jednak w tym wypadku nie każdy zakup będzie uprawniał do całkowitego odliczenia podatku od towarów i usług.

Przedsiębiorca prowadzący sprzedaż mieszaną powinien ustalić, które zakupy dotyczą działalności opodatkowanej, a które zwolnionej. Pewne rodzaje wydatków można bez problemu przyporządkować do jednej z tych grup. Dotyczy to na przykład zakupu towarów do dalszej odsprzedaży, która to sprzedaż będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Jednak są takie wydatki, których nie można bezpośrednio przyporządkować do żadnej z tych grup. Przykładem jest czynsz za wynajem lokalu, w którym prowadzona jest zarówno sprzedaż opodatkowana, jak i zwolniona z VAT. W tym wypadku przedsiębiorca nie może odliczyć całości VAT z faktury za wynajem.

Ustawodawca przewidział takie sytuacje. Podstawy prawne, które pozwalają odliczać VAT przy działalności mieszanej znajdują się w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem gdy przypisanie wydatku do konkretnego rodzaju sprzedaży nie jest możliwe, stosuje się wskaźnik proporcji VAT.

Warto tutaj zwrócić uwagę, że prewspółczynnik a współczynnik vat to nie jest to samo. Prewspółczynnik dotyczy wydarzeń w przyszłości. Jest to proporcja ustalona na bieżący rok podatkowy, ale na podstawie danych historycznych z roku poprzedniego. Natomiast współczynnik jest to proporcja wyliczana w odniesieniu do rzeczywistej sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej, która miała miejsce w zakończonym już roku podatkowym.

Dlatego przedsiębiorca, który prowadzi zarówno sprzedaż opodatkowaną VAT, jak i zwolnioną musi ustalić wskaźnik VAT. Jak obliczyć pre współczynnik VAT? Co do zasady, potrzebne do tego są dane z poprzedniego roku podatkowego. Jednak pod pewnymi warunkami wskaźnik proporcji VAT można obliczyć już w trakcie trwania roku podatkowego.

Ustalanie proporcji VAT w trakcie roku

Jeśli przedsiębiorca zacznie prowadzić sprzedaż mieszaną dopiero w trakcie roku, to ustalenie właściwej proporcji VAT może przysporzyć nieco problemów. Wszystko przez brzmienie art. 86 ust 2d ustawy o VAT. Przepis tenwskazuje, że do obliczenia wskaźnika proporcji VAT przyjmuje się dane z poprzedniego roku podatkowego. Siłą rzeczy taki przedsiębiorca nie posiada tych danych.

Tutaj z pomocą przychodzi przepis, który pozwala na przyjęcie danych wyliczonych szacunkowo. Przedsiębiorca może samodzielnie określić, jaka część jego planowanej sprzedaży będzie dotyczyła czynności zwolnionych z VAT, a jaka część czynności opodatkowanych. Jednak należy pamiętać, że wybrany sposób oszacowania tych wielkości powinien jak najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez niego działalności.

W wypadku ustalania proporcji VAT w ciągu roku dochodzi jeszcze jeden obowiązek. Zgodnie z art. 86 ust. 2e ustawy o VAT przedsiębiorca ma obowiązek powiadomić naczelnika urzędu skarbowego o danych szacunkowych przyjętych do wyliczenia prewspółczynnika VAT. Wyznaczony na to czas pokrywa się z terminem składania miesięcznych deklaracji VAT. Jest to najpóźniej 25. dzień miesiąca następnego po miesiącu, w którym po raz pierwszy wyliczono i zastosowano proporcję VAT.

Współczynnik a prewspółczynnik VAT

Można tutaj postawić ważne pytanie – czym się różni współczynnik a prewspółczynnik vat? Odpowiedź jest prosta. Współczynniki odnosi się do przeszłości, a prewspółczynnik do przyszłości. Dlatego jeśli chodzi o wskaźnik proporcji VAT ustalany w ciągu roku nie można mówić o współczynniku, bo jest to prewspółczynnik.

Przedsiębiorca, który w trakcie roku zaczął prowadzić sprzedaż mieszaną może też odstąpić od wyznaczenia prewspółczynnika, a po zakończonym roku dokonać rocznej korekty VAT związanej z zakupami wykorzystywanymi w działalności mieszanej. Jednak w tym przypadku w trakcie roku nie może odliczać podatku VAT od takich zakupów.

W tej sytuacji po skończonym roku przedsiębiorca może obliczyć faktyczny współczynnik oraz dokonać korekty podatku naliczonego. Może to być dobre rozwiązanie szczególnie wtedy, gdy rozpoczęcie sprzedaży mieszanej miało miejsce dopiero pod koniec roku podatkowego. Taki sposób postępowania pozwoli uniknąć pracy związanej z podwójnym wyliczaniem kwot podatku naliczonego, który można odliczyć w związku z zakupami mającymi związek ze sprzedażą mieszaną.

Ustalenie proporcji VAT w trakcie roku jest możliwe jeszcze w jednej sytuacji. Będzie tak wtedy, gdy przedsiębiorca uzna, że w odniesieniu do jego działalności oraz dokonywanych przez niego nabyć związanych ze sprzedażą mieszaną, dane za poprzedni rok podatkowy są niereprezentatywne. W tym wypadku może sam oszacować takie dane, jednak wiąże się z tym obowiązek poinformowania naczelnika urzędu skarbowego o przyjętych danych wyliczonych szacunkowo.

Czytaj także: Faktura VAT marża – jak ją wystawić?

Odliczenie częściowe (proporcjonalne) VAT

Sprzedaż mieszana wystąpi wszędzie tam, gdzie z jednej strony podatnik może korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 43 ustawy o VAT, a z drugiej strony prowadzi również sprzedaż opodatkowaną.

Przykładem może być działalność, polegająca na sprzedaży usług ubezpieczeniowych i biżuterii z metali szlachetnych. Pierwsza dziedzina tej działalności jest zwolniona z podatku VAT, natomiast druga dziedzina jest obowiązkowo opodatkowana VAT bez względu na wartość sprzedaży. Jeśli przedsiębiorca wynajmuje lokal, w którym sprzedaje zarówno ubezpieczenia, jak i biżuterię, to nie może odliczyć VAT w pełnej wysokości wykazanej na fakturze za wynajem.

Przy takim rodzaju działalności podatnik musi ustalić proporcję, która pozwoli mu odliczyć część VAT naliczonego. W tym celu powinien ustalić stosunek rocznego obrotu z wykonywania czynności opodatkowanych do całkowitego rocznego obrotu.

Przykładowo, jeśli w poprzednim roku przychody ze sprzedaży opodatkowanej wyniosły 800.000 zł, a przychody ze sprzedaży zwolnionej wyniosły 200.000 zł, to będzie to miało wpływ na wskaźnik VAT. Jak obliczyć ten wskaźnik? Trzeba ustalić udział sprzedaży opodatkowanej w całkowitej sprzedaży.

Uwzględniając te dane wskaźnik VAT będzie wynosił 80%. Oznacza to, że od każdego zakupu, którego nie można wprost przyporządkować do sprzedaży opodatkowanej lub zwolnionej, taki przedsiębiorca będzie mógł odliczyć 80% podatku VAT. Będzie to dotyczyło np. faktur za wynajem lokalu z powyższego przykładu.

Co można doliczyć do wartości sprzedaży?

Należy przy tym pamiętać, że do obliczenia przychodu ze sprzedaży pod uwagę bierze się kwoty netto. Dodatkowo nie można do wartości takiej sprzedaży zaliczać:

• sprzedaży towarów i usług zaliczanych do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych używanych na potrzeby działalności i amortyzowanych przez przedsiębiorcę,

• przychodów z tytułu transakcji związanych z usługami, wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy o VAT w takim zakresie, w jakim te transakcje mają charakter pomocniczy,

• sprzedaży gruntów oraz praw wieczystego użytkowania gruntów, które są zaliczone do środków trwałych oraz amortyzowane przez przedsiębiorcę,

• przychodów z tytułu transakcji pomocniczych w zakresie nieruchomości,

• przychodów z tytułu pomocniczych transakcji finansowych.

Zmiany w przepisach dotyczące współczynnika VAT

Pakiet SLIM VAT 3 przyniósł zmiany w sposobie, w jaki można dokonać korekty rocznej podatku naliczonego przy sprzedaży mieszanej. Zmiana ta dotyczy sytuacji, w których wskaźnik wynosi ponad 98%.

W tym przypadku zwiększono kwotę limitu nieodliczonego VAT w skali roku z 500 zł na 10.000 zł. Dzięki temu więcej podmiotów, u których wskaźnik przekracza 98% ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%. W rezultacie odliczyć cały podatek VAT od zakupów związanych ze sprzedażą mieszaną.

Przepisy te weszły w życie w lipcu 2023 r. co oznacza, że po raz pierwszy będą zastosowane przy rocznej korekcie podatku składanej już w 2024 r. za poprzedni rok podatkowy.

W przypadku gdy wskaźnik wynosi poniżej 2% to podatnik może uznać, że proporcja wynosi 0 procent. Ten przepis to ukłon w stronę JST. Są one zobowiązane przez ustawę o finansach publicznych do odliczania nawet najmniejszych kwot korekty.

Innym korzystnym przepisem jest brak obowiązku dokonania korekty, jeśli prewspółczynnik a współczynnik VAT różnią się o mniej niż 2 punkty procentowe. Przekłada się to wprost na możliwość zaoszczędzenia czasu i nakładu pracy przez podatników, którzy przy dobrym określeniu prewspółczynnika nie będą musieli dokonywać korekty VAT naliczonego.

Z korzystnych zmian dotyczących ustalania proporcji VAT można jeszcze wymienić zniesienie obowiązku uzgadniania z naczelnikiem urzędu skarbowego proporcji wyliczanej szacunkowo. Obecnie wystarczy jedynie wysłanie zawiadomienia w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym tak wyliczona proporcja została zastosowana.

Podsumowanie

Obliczenie rzeczywistego wskaźnika proporcji za dany rok podatkowy może wymagać sporego nakładu pracy. W tym wypadku warto skorzystać z narzędzi, które tę pracę ułatwią. Świetnie zda tu egzamin moduł Księgowość od enova365. Już dziś pobierz bezpłatne demo i przekonaj się ile czasu oraz wysiłku możesz zaoszczędzić dzięki sprawdzonym rozwiązaniom.

Bibliografia:

• https://www.biznes.gov.pl/pl/opisy-procedur/-/proc/300
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
• Obwieszczenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników.